Podwójna diagnoza – gdzie i jak ją leczyć?

„Podwójna diagnoza” to określenie z zakresu psychiatrii, dotyczące osób, u których występują dwa odrębne problemy natury psychicznej – uzależnienia oraz zaburzenia lub choroby psychicznej. Takie sytuacje bywają bardzo niebezpieczne, dlatego praktycznie we wszystkich przypadkach wymagają bezzwłocznego, specjalistycznego leczenia. Najczęściej odbywa się ono na oddziałach szpitali psychiatrycznych lub w prywatnych klinikach psychiatrycznych, oferujących pomoc zarówno dla osób uzależnionych, jak i mających inne problemy mentalne.

Najgroźniejsze formy podwójnej diagnozy
Szczególnie niebezpiecznymi, zarówno dla pacjenta, jak i osób z jego otoczenia, są sytuacje, w których podwójna diagnoza dotyczy współistnienia uzależnienia od alkoholu lub narkotyków oraz schizofrenii, psychozy, zaburzeń afektywnych lub lękowych. We wszystkich tych przypadkach stosowanie substancji psychoaktywnych drastycznie zwiększa ryzyko wcześniejszego ujawnienia się choroby lub zaburzeń. Z reguły uzależnienie prowadzi też do intensywniejszych objawów oraz może powodować zwiększoną odporność na działanie leków. Leczenie chorób lub zaburzeń u osób uzależnionych jest więc dużo bardziej skomplikowane, obarczone większym ryzykiem niepowodzenia i zwykle – dłuższe.

Leczenie osób z podwójną diagnozą
Leczeniem osób uzależnionych, u których dodatkowo zdiagnozowano zaburzenie albo chorobę psychiczną, zajmują się specjalistyczne szpitale psychiatryczne oraz prywatne kliniki, jak ta dostępna pod adresem medox.org.pl. Ich oferta musi się nieco różnić od standardowych placówek tego typu, choćby ze względu na możliwość wystąpienia potrzeby wydłużonej terapii. Pracujący w nich psychiatrzy, neurolodzy i terapeuci, muszą znać restrykcyjne procedury, obowiązujące w leczeniu osób z podwójną diagnozą. Wymagana jest tu jeszcze większa ostrożność i wzmożona obserwacja pacjenta. Szczególnym problemem jest dobór właściwej techniki terapeutycznej, która pozwoli wpływać na obie zaburzone sfery jednocześnie. Wyzwanie stanowi również leczenie farmakologiczne, które musi łączyć w sobie oba cele leczenia.

Cele leczenia osób z podwójną diagnozą
Osoby, u których stwierdzono współistnienie uzależnienia i zaburzenia lub choroby psychicznej, są bardziej narażone na nawroty problemów, dlatego podczas terapii, bardzo ważne jest położenie nacisku na umiejętność rozpoznawania nawrotów zaburzeń i umiejętność przeciwdziałania im lub minimalizowania ich skutków. Pacjent musi mieć świadomość tego, jak duże znaczenie dla powodzenia terapii ma jego abstynencja i jak poważne mogą być konsekwencje jego zaniedbań. Psychoedukacja ma tu bardzo ważne znaczenie, podobnie jak współuczestnictwo w terapii najbliższych chorego. Mogą oni odegrać istotną rolę w kontrolowaniu go po zakończeniu leczenia i w motywowaniu go do wprowadzenia trwałych zmian.